| Araknoid kist, beyin ve omuriliğin etrafını saran ince zara araknoid zar denir. Mikroskopla bakıldığında bu zar örümcek ağına benzediği için Eski Yunanda örümceğe benzer anlamına gelen araknoid zar ismi verilmiştir. Araknoid zarın bulunduğu her yerde araknoid kistler oluşabilir. Araknoid kistlerin büyük kısmı doğumsaldır. Bir başka deyişle doğumdan önce anne karnında araknoid zarın ikiye ayrılmasından dolayı bu bölgede içinde sıvı birikmesi oluşur. Hamileliğin 15. haftası araknoid zar altında beyin omurilik sıvısı dolaşmaya başlar. Bu süreçten sonra araknoid kist oluşma olasılığı vardır. Bir başka sebep de kafa travmasına ve beyin iltihabi hastalıklarına bağlı oluşur.
Kafada Oluşan Araknoid Kistler - Şakak (Temporal) bölgesi araknoid kist; Kafa içindeki araknoid kistlerin neredeyse yarısı şakak (Temporal) bölgesinde rastlanır. Bu bölgedeki kistler sağ tarafa oranla 3-4 kat daha fazla olmak üzere sol tarafa yerleşirler. İtalyan beyin cerrahisi olan Glassi tarafından bunlar 3 tipe ayrılmışlardır. Tip 1, en küçük olandır ve beynin şakak bölgesinin ön kısmında iğ şeklinde olur ve tedavi gerektirmez. Tip 2, dikdörtgen şeklindedir ve tedavi yöntemi cerrahi işlemdir. Tip 3 ise büyük kisttir ve şakak bölgesinden beynin üst kısmına doğru yayılabilirler. Tip 3'te baş ağrısı ve sara en sık görülen şikâyettir.
- Suprasellar araknoid kist; Sella kafa tasının tam ortasında yer alan ve Türk atlarında kullanılan eyere benzediği için bu ismi almış bir çukurdur. İçinde hormon salgılamaya yarayan hipofiz bezi vardır. Suprasellar bu yapının üzerinde anlamına gelmektedir. Araknoid kistler beynin ortasındaki sellanın üzerinde araknoid zarı ikiye bölmesi sonucu kist şeklini alıp yukarı üçüncü karıncığa doğru büyümesi ile kendini gösterir. Bu kistler üçüncü karıncığı doldurup yan karıncıkla ilişkiyi sağlayan delikleri kapatarak her iki karıncığın da genişlemesine sebep olur. Bu kistlerin bulguları ve belirtileri neden oldukları hidrosefaliye bağlıdır. Bebeklerde hidrosefalide görülen baş çevresinde büyüklük, bıngıldağın kabarık ve geniş olması, gelişim geriliği gibi bulgulara neden olurken büyük çocuklarda ise dengesizlik, baş ağrısı temel şikâyetlerdir. Tedavi yöntemi cerrahi girişimdir.
- Kuadrigeminal araknoid kist; Kafa içinde araknoid zarın genişlediği ve sisterna adında boşluklar bulunur. Kuadrigeminal kiste beyin sapı ve beyincik bası yaparak tıkanmasına ve bu neden hidrosefaliye yol açarlar. Tedavileri ise yan karıncıkların şatlanması, kist büyük ise kistin şantlanması, açık cerrahi ve endoskopik girişimdir.
- Beyin yüzeyindeki araknoid kist; Çok nadir görülen bu kist, bulundukları bölgede beyin dokusunda basıya ve kemikte incelmeye sebep olurlar. Sara nöbetleri, baş ağrısı, bası yerine göre bacak ve kollarda kuvvetsizlik görülebilir. Tedavisinde ise açık cerrahi ile kist duvarlarının alınması yöntemi uygulanır.
- Arka çukur (Posterior fossa) araknoid kist; Bu kistler beyin sapı-beyincik bileşkesinde, dördüncü karıncık içinde ya da beyincik arka kısmında yerleşirler. Dördüncü karıncık içine ya da beyincik arka kısmına yerleşen kistler hidrosefaliye sebep olur. Beyin sapı-beyincik bileşkesindekiler ise burada bası yaptıkları kafa sinirleri ve organlara göre baş dönmesi, baş ağrısı, bulantı-kusma, yutma güçlüğü ve dengesizlik gibi yakınmalara yol açar. Arka çukur yerleşimli araknoid kist tedavisinde genellikle açık cerrahi ve şant uygulanmaktadır.
- İki yarı-beyin küresi arasında (İnterhemisferik) araknoid kist; Bu kist çok sık görülmez fakat görüldüğü zaman beyinde bazı gelişim bozuklukları yaşanabilir. En çok görülen gelişim bozukluğu her iki yarı-beyin arasında bilgilerin birbirine iletilmesini sağlayan köprü organ korpus kallozumun gelişmemesidir. Tedavisinde açık cerrahi ve şant işlemi uygulanır. Karıncıklar ile kist arasında ince bir duvar var ise endoskopik işlemle kist karıncığa ağızlaştırılabilir.
Diğer Yerleşim Yerlerinde Oluşan Araknoid Kistler - Karıncıklar içinde
- Beyin dokusunun içinde
- Beyin sapının önünde, bu kistlerin yerleşim yerlerine göre şikâyet ve bulgular değişkenlik gösterebilir. Tedavi yöntemi de kişiden kişiye değişebilir.
Araknoid Kistlerin Belirtileri
Araknoid kistlerin belirtileri kistin boyutuna ve yerine göre değişiklik gösterebilir. Genel belirtiler arasında:- Baş ağrısı
- Bulantı ve kusma
- Denge problemleri
- Görme ve işitme sorunları
- Hafıza ve konsantrasyon problemleri
- Epileptik nöbetler
Araknoid Kistlerin Teşhisi
Araknoid kistlerin teşhisi genellikle manyetik rezonans görüntüleme (MR) veya bilgisayarlı tomografi (BT) ile yapılır. Bu görüntüleme teknikleri, kistin boyutunu, yerini ve etkilerini belirlemeye yardımcı olur.
Araknoid Kistlerin Tedavisi
Araknoid kistlerin tedavisi kistin boyutuna, yerine ve hastanın belirtilerine bağlı olarak değişir. Tedavi seçenekleri arasında:- Gözlem: Küçük ve belirti vermeyen kistler genellikle düzenli aralıklarla takip edilir.
- Cerrahi Müdahale: Büyük veya belirti veren kistler için cerrahi müdahale gerekebilir. Cerrahi yöntemler arasında kistin boşaltılması, kist duvarlarının çıkarılması veya şant yerleştirilmesi bulunur.
- Endoskopik Girişim: Bazı durumlarda, endoskopik yöntemlerle kistin içeriği boşaltılabilir veya kist karıncıklarla ağızlaştırılabilir.
Sonuç
Araknoid kistler genellikle doğumsal olup, çeşitli nedenlerle oluşabilir. Belirtileri ve tedavi yöntemleri kistin boyutuna ve yerine göre değişiklik gösterir. Erken teşhis ve uygun tedavi ile araknoid kistlerin neden olduğu belirtiler ve komplikasyonlar kontrol altına alınabilir. Bu nedenle, belirtiler fark edildiğinde bir uzmana başvurmak önemlidir.
|
