Çikolata Kisti (Endometrioma), endometrium tabakasının yumurtalıklar üzerinde yer alması ve zamanla kistleşmesi sonucunda meydana gelen bir durumdur. Adının çikolata kisti olmasının en büyük nedeni ise iç tabakasının kahve renkli olması ve renk itibariyle çikolataya benzemesidir. Çikolata kistinin iç kısmı koyu kıvamda kahve renkli bir sıvı ile kaplıdır. Çoğu zaman etraf dokulara, bağırsaklara ve tüplere yapışık olarak izlenmektedir. Çikolata kisti kötü huylu olmadığı gibi kanser hücrelerini de barındırmaz. Çikolata kistlerinin boyutları kişiden kişiye değişkenlik gösterebilir. Çoğu kişide çikolata kisti 4-5 santimetre boyutlarındadır fakat bazı durumlarda kişilerde daha ufak veya 10-15 cm büyüklüğünde görülebilir. Oluşan bu kistler çoğunlukla sol ya da sağ tek yumurtalıklarda meydana gelir. Nadiren de olsa iki yumurtalık da birden görülebilir.

Çikolata kistinin meydana gelmesi veya oluşmasındaki en büyük faktör genetik etkenlerdir. Çoğunlukla üreme döneminde olan bayanların %10 kadarında çikolata kisti meydana gelebilir. Kısır yani bebek sahibi olmayan anne adaylarının yaklaşık olarak %20-40 civarında çikolata kisti olduğu saptanmıştır. Bunlar dışında yoğun ağrılı geçen bir adet dönemi, cinsel birleşme esnasında meydana gelen sancılar ve idrar ile dışkıdan kan gelmesi çikolata kistinin belirtileri olurken, tesadüfen jinekolojik muayene sırasında çikolata kistine de saptanabilir.

Çikolata kisti ultrasonografi ve kan testleri ile incelenebilirken kesin tanı için mutlaka patolojik bir değerlendirme gerekir. Patolojik sonuç çikolata kistinin kesin tanısı koyabilmek adına önemlidir. Lakin patolojik sonuç çoğu zaman şüpheli durumlar da tercih edilmektedir. Belirli boyutlardaki çikolata kisti için sadece ultrason görüntüler yeterli gelebilir.

Çikolata kistinin tedavisi için öncelikle hastanın yaşı ve klinik durumu göz önünde bulundurulur. Bunun dışında kişide belirmiş olan çikolata kistinin büyüklüğüne ve uygunluğuna bakılır. Çok hafif oluşan çikolata kisti için hastaya ilk önce gözlem tedavisi uygulanır. Eğer kişide oluşan çikolata kistinin evresi ilerlemiş ise medikal (İlaç) tedavisi uygun görülür. İlaç tedavisinin yanında kişiye cerrahi işlem ve kombine tedaviler uygulanmaktadır.

Endometriomalar, östrojen ve progesteron hormonlarına karşı çok etkili ve duyarlı kistlerdir. Bu kistler zamanla hormonların varlığında büyümeye eğilim gösterebilir. Doktor tarafından uygun görülen ilaç tedavileri ile bu hormonların baskılanarak küçülmeleri ve verdiği ağrıların azaltılması hedeflenir. Hastalığın tedavisinde kullanılan ilaçlar ise çoğu zaman doğum kontrol hapları ve yalancı menopoz gerçekleştiren ile aynı amaçla kullanılan ilaçlardır.

Kişilerde uygulanılan ilaç tedavilerinin faydalı olmadığı dönemlerde ise cerrahi operasyonlar tercih edilir. Cerrahi operasyonlar ise açık ve kapalı olmak üzere iki ayrı gruba ayrılır. Ancak günümüzde son zamanlar daha çok tercih edilen yöntemlerden bir tanesi de lazer operasyon ile kistin alınmasıdır. Lazer operasyon ile yapılan çikolata kisti ameliyatı diğer yöntemlere göre daha çabuk iyileşme gösterir ve operasyon sırasında kişinin bölgesine çok az bir kesik atılır. Atışan bu kesik zamanla bölgede herhangi bir ağrıya sebep olmaz ve çar çabuk iyileşme gösterir.