Çikolata kisti ameliyatı sonrası gebelik, rahim içinde olması gereken endometrium hücrelerinin rahim dışında başka bir alanda oluşması nedeniyle ortaya çıkan hastalık endometriozis yani çikolata kisti olarak tanımlanır. Endemetrium dokusunun normalde yalnızca rahim içinde olması ve gelişmesi gerekir. Bazı durumlarda rahim harici başka alanlarda da gelişebilir. Endometrium hücreleri rahim haricinde yumurtalık, karın boşluğu, karın içi, idrar torbası ve bazen bağırsaklarda gelişebilir.

Endometriozis rahim harici başka bir yerde büyüdüğünde çevre dokulara temas ederek bu dokuların zarar görmesine yol açar. Bu durumda kadında şiddetli ağrı ve yapışıklıklar görülebilir.

Çikolata kisti kadınlarda kask ağrısı, karın ağrısı, adet düzensizliği, şiddetli adet sancıları, cinsel birliktelik anında ağrı gibi şikâyetlere yol açabilir. Bazı durumlarda çikolata kisti herhangi bir belirtiye yol açmadan seyredebilir. Çikolata kisti üreme sisteminde yapışıklığa neden olmuşsa gebe kalamamaya neden olabilir. Bazı vakalarda gebe kalmak mümkün olmayabilir. Gebe kalamayan kadınların %35-50'sinde çikolata kistine rastlanır.

Çikolata kistinde kesin tanı için laparoskopi yöntemi kullanılır. Laparoskopik yöntem ile sorunlu bölge incelenerek hastalık tespit edilebilir. Endometriozisin yumurtalıklarda yerleşmesi çikolata kisti ihtimalini büyük oranda arttırır. Kişide çikolata kisti mevcutsa ultrasonografi yöntemi kullanılarak kist açığa çıkartılır. Hatalığında tanısında kullanılan laparoskopi yöntemi hastalığın tedavisinde de kullanılır. Cerrahi işlemler her zaman çikolata kistini tamamen yok etmeyebilir.

Laparoskopi cerrahisinde hastanın göbek deliğinden ya da çevresinden minik kesiler açılır. Teleskopa benzer bir alet ile açılan kesilerden içeri girilir. Özel bir kamera sistemi ile karın iç bölgesinde endometriozisin varlığı araştırılır. Eğer kist tespit edilmişse ve yapışıklığa yol açmışsa aynı anda hastalık tedavi edilir. Kesi açılan bölgelerden özel aletler yerleştirilerek kistler tedavi edilir. Laparoskopik cerrahide açılan kesiler oldukça ufak olduğunda hastada görsel anlamda bir sıkıntıya yol açmaz. Laparoskopik cerrahi ile hasta tedavi edildikten sonra aynı gün taburcu edilebilir. Laparoskopi haricinde çikolata kisti açık ameliyat ile de tedavi edilebilir. Ancak bu ameliyat yöntemi günümüzde pek tercih edilmemektedir. Çünkü açık ameliyatın laparoskopiye göre daha fazla dezavantajları vardır. Diğer tüm cerrahi operasyonlarda da olduğu gibi laparoskopik cerrahide de bazı komplikasyonlar ile karşılaşılabilir. Bu komplikasyonlar;

Laparoskpik cerrahide oluşabilecek bu komplikasyonların görülme olasılığı oldukça düşüktür.

Çikolata kisti mevcut olan ve aynı zamanda anne olmak isteyen kadınların çikolata kisti ameliyatından sonra gebe kalma şansı oldukça fazladır. Fakat gebeliğin yüzde kaç gerçekleşeceğini tahmin etmek mümkün değildir. Çikolata kisti ameliyatından sonra hastanın 6-1 yıl arasında kendiliğinden gebe kalması beklenir. Yaşı ilerlemiş hastalarda en fazla 6 ay kadar kendiliğinden gebeliğin oluşması beklenir. 1 yılı aşkın bir süre geçmesine rağmen gebelik kendiliğinden oluşmamışsa yardımcı üreme tedavilerine başvurulur. Yardımcı üreme tedavileri aşılama ve tüp bebek tedavisidir. Aşılama tedavisi henüz 30 yaş altındaki kadınlarda gebelik sağlanabilmek için ilk tedavi seçeneği olarak kullanılabilir. Ancak 35 yaşını geçmiş olan kadınlarda aşılama ile vakit kaybetmeden direkt tüp bebek tedavisinin uygulanması gerekir.